نظریه آشوب؛ مدلی برای تحلیل پیچیدگی فضای سیاسی ایران

Authors

  • سید ولی موسوی‌نژاد دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی
  • سیدحمدالله اکوانی استادیار علوم سیاسی دانشگاه یاسوج
Abstract:

فضای سیاسی ایران همواره فضایی پیچیده بوده و این پیچیدگی در دو دهه اخیر بیش از گذشته، ذهن تحلیلگران مسائل ایران را به خود مشغول کرده است. ویژگی غالب فضای سیاسی ایران در دو دهه اخیر «واکنش‌های سریع بازیگران»، «تقاضاهای مصرانه مردم»، «ائتلاف‌های گذرا و ناپایدار»، «ازهم‌گسستگی و انشعاب مداوم و تصاعدی گروه‌های سیاسی» و «عوض شدن خط‌مشی‌ها» است. این خصلت‌ها باعث شده رویدادهای سیاسی ایران به شکلی آشوبناک در امتداد خطوط ستیز و همکاری پیش روند. بسیاری همواره این پرسش را مطرح کرده‌اند که دلیل پیچیدگی فضای سیاسی ایران، به‌ویژه در فاصله 1376 تا کنون و نبود کارایی رهیافت‌ها و رویکردهای مرسوم برای تحلیل درازمدت شرایط و پویش‌های میدان سیاسی و قدرت ایران چیست؟ در این مقاله با تکیه بر نظریه آشوب، پیچیدگی فضای سیاسی ایران در دو دهه اخیر واکاوی و به این پرسش پاسخ داده می‌شود. با بهره‌گیری از مفاهیم اساسی نظریه آشوب، این فرض به آزمون گذاشته می‌شود که پیچیدگی کنونی و غیرقابل‌پیش‌بینی‌بودن فضای سیاسی ایران ناشی از «اثر پروانه‌ای عوامل کوتاه‌مدت بر سیاست‌های کلان»، «تعدد نقش‌ها» و «پیچیدگی، پویایی و افزایش مهارت‌های تحلیلی بازیگران» مختلفی است که در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی ایران فعالند و اهداف و فعالیت‌هایشان در هم گره خورده است. در این مقاله از روش «منظومه معنایی» بهره گرفته می‌شود و با در هم تنیدن مفهوم «اثر پروانه‌ای» با نظریه «آشوب» جیمز روزنا و صورت‌بندی منظومه‌ای معنایی، سعی در آزمون فرض مقاله می‌شود. در پایان مقاله با در نظر گرفتن تحولات جامعه ایرانی و نگاهی نظری ـ جامعه‌شناختی، پیشنهادهایی برای تصمیم‌گیری در فضایی پیچیده و آشوبناک سیاسی ارائه شده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تأملی بر مسئله آگاهی از منظر نظریه پیچیدگی و آشوب

علوم مختلف (از جمله فیزیک، زیست‌شناختی و فلسفه) از زوایای گوناگون در راستای توصیف چیستی آگاهی، کوشیده‌اند و همه دست‌کم در یک نتیجه هم‌داستانند: آگاهی موضوع پیچیده‌ای است. پارادایم غالب در کنکاش پیرامون آگاهی، حوزه علوم عصبی و شناختی است. مقاله حاضر، پس از مروری بر جایگاه آگاهی در گستره علوم مرتبط با آن، دریچه‌ای نوین از منظر نظریه پیچیدگی و آشوب در باب این مبحث می‌گشاید. برای این منظور با یاری ...

full text

هویت اسلامی- ایرانی از دیدگاه نظریه آشوب و پیچیدگی

          در جهان امروز برخورداری از هویت‌های چندگانه ملی، محلی، بین‌المللی، دینی، شغلی، جنسیتی، حرفه‌ای، گروهی، قومی، زبانی و ... جزئی از اقتضائات زندگی اجتماعی است. این هویت‌های چندگانه و پیچیدگی آنها ما را متوجه این سؤال می‌کند که هویت اسلامی ایرانی در دوره حاضر تحت تأثیر چه عناصری قرار می‌گیرد و این عناصر چگونه به شکل‌گیری، شکوفایی و زوال این هویت منجر می‌شود. ما برای پاسخگویی به این پرسش، ...

full text

هویت اسلامی- ایرانی از دیدگاه نظریه آشوب و پیچیدگی

در جهان امروز برخورداری از هویت های چندگانه ملی، محلی، بین المللی، دینی، شغلی، جنسیتی، حرفه ای، گروهی، قومی، زبانی و ... جزئی از اقتضائات زندگی اجتماعی است. این هویت های چندگانه و پیچیدگی آنها ما را متوجه این سؤال می کند که هویت اسلامی ایرانی در دوره حاضر تحت تأثیر چه عناصری قرار می گیرد و این عناصر چگونه به شکل گیری، شکوفایی و زوال این هویت منجر می شود. ما برای پاسخگویی به این پرسش، این فرضیه ...

full text

درآمدی انتقادی بر نظریه‌های «آشوب و پیچیدگی»

هدف این مقاله توصیف و نقد نظریه‌های آشوب و پیچیدگی است. لذا از روش پژوهش «کاوشگری فلسفی انتقادی» استفاده شد. جامعه آماری دربرگیرنده کلیه کتابها، مقالات، مطالعات و پژوهش‌های مرتبط با موضوع بود که حداکثر ممکن منابع به روش نمونه‌گیری هدفمند، به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده‌های موردنیاز از طریق سیاهه یادداشت‌برداری گردآوری، و اطلاعات به روش کلامی و استنتاج منطقی تحلیل شد. براساس یافته‌های پژوهش، ن...

full text

نظریه آشوب و الزامات «تبیین» در فرایند تحلیل امنیت

در این مقاله تلاش می‏شود بر اساس مختصات نظری نظریه آشوب، اصول و الزامات مرحله تبیین در فرایند تحلیل امنیت به دست آید. این هدف از طریق پاسخ‌گویی به این پرسش‌ها محقق می‌شود: بنیادهای معرفتی و اصول مفهومی و نظری نظریه آشوب چیست؟ و فرایند تبیین در چارچوب نظریه آشوب چه الزامات معرفت‏شناختی و روش‏شناختی دارد؟ براساس اصول نظری و معرفتی نظریه آشوب، مرحله تبیین باید مبتنی بر اص...

full text

تحلیل کنش های فضای طبیعی ایران در جغرافیای سیاسی آن

جغرافیای سیاسی ایران از نقش آفرینی های عوامل محیط طبیعی(پایدار) تأثیرات زیادی پذیرفته است. فرآیند یکپارچه سازی و وحدت ملی و نیز عقب ماندگی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تحت کنش های درازمدت فضای طبیعی ایران به طور عام و مولفه هایی مانند اقلیم، ناهمواری و وسعت و شکل ایران به طور خاص بوده است. کارکرد این عوامل هم مثبت و سازنده و هم منفی و تخریبی بوده  ولی در مجموع نقش تخریبی آن ها بر پیکره جغرافیای سیا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 8  issue 2

pages  183- 225

publication date 2013-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023